Werknemers zonder papieren en hun arbeidsrechten

Stap 2: omschrijf de werksituatie en stel het dossier samen

Verzamel voor de duur van de illegale tewerkstelling zo veel mogelijk gegevens over de feiten, de tewerkstelling, de inbreuken, rechten die niet gerespecteerd worden. Die informatie helpt je om de inbreuken te kwalificeren. Moedig werknemers aan om deze informatie altijd bij te houden, van bij het begin van de tewerkstelling.

Voornaamste inbreuken

De werkgever:

• betaalt het loon niet of betaalt te weinig loon: de werknemer krijgt minder dan het mininumloon of minder dan de toepasselijke barema’s of de lonen toepasselijk op zijn functie (vastgelegd in collectieve arbeidsovereenkomsten afgesloten per sector);
• betaalt geen vakantiegeld of wettelijk voorziene premies;
• respecteert arbeidsduur/verplichte rusttijden niet;
• respecteert de wetgeving rond veiligheid en gezondheid op de werkvloer niet: geen verzekering voor arbeidsongevallen, geen beschermkledij waar nodig…;

• maakt inbreuken op de socialezekerheidswetgeving (bv . het laten betalen door de werknemer van de socialezekerheidsbijdragen verschuldigd door de werkgever)

  Let wel!
  Arbeidsrechten worden alleen beschermd als het gaat om een werknemer die in opdracht van een werkgever werkt. Wie als zelfstandige werkt, kan op die bescherming geen beroep doen. (Zie hoofdstuk 4 voor info over het probleem van schijnzelfstandigheid.)

  Is er sprake is van illegale tewerkstelling of mensenhandel?

  Ga na of er aanwijzingen zijn voor mensenhandel. Vermoed je dat het gaat om mensenhandel, neem dan contact op met een van de gespecialiseerde centra: Payoke in Vlaanderen, Pag-Asa in Brussel en Sürya in Wallonië (zie adressenlijst). Zij weten precies wat gedaan en volgen alles verder op.

  Verzamel informatie

  Hieronder vind je een link naar invulbladen waarop je informatie kunt verzamelen over de werkgever en de werken die de werknemer voor hem uitvoert.

  INTAKE FORMULIER SITE OR.C.A.

  Wat zijn tastbare bewijzen?

  Een rechter kan alle mogelijke bewijzen van de tewerkstelling aanvaarden zolang zij niet onrechtmatig zijn bekomen, bv. door diefstal.

  Let wel!
  Het is de werknemer die, als eiser, de inbreuken moet bewijzen. De bewijsregels inzake strafrecht en burgerlijk recht zijn verschillend. In de burgerlijke procedure moet elke partij meewerken aan ‘het onthullen van de waarheid’. Dat betekent dat de rechter elke partij kan bevelen bewijsmateriaal te tonen, zelfs als dat bewijsmateriaal in het nadeel van de partij is. Als een partij de andere partij vraagt een bewijsmiddel voor te leggen, moet zij eerst duidelijk omschrijven welk bewijsmiddel zij vordert en naar welke feiten zij op zoek gaat.

  Tastbare bewijzen van werknemer of van derden/begeleiders: schriftelijke informatie!

  Laat de werknemer alle gegevens noteren:

• Waar heeft hij gewerkt? Naam en adres van het bedrijf dat hem tewerkstelde, adres waar hij ging werken . Als die werken op verschillende werven waren, laat hem dan ook al deze adressen noteren .
• Laat hem zijn uurrooster uitschrijven. Hoeveel uur werkte hij op welke dag?
• Wat was het afgesproken loon?
• Wat voor werk moest hij uitvoeren? Zorg ervoor dat je dit zo gedetailleerd mogelijk hebt . Op die manier kun je nagaan in welk CAO het werk past.
• Wie waren de klanten van de werkgever? Wat zijn hun namen en adressen? Werkte het bedrijf in onderaanneming? Wie was de hoofdaannemer en wie was zijn klant?

• ...

  Een schriftelijk arbeidscontract is het beste bewijs.

  Andere bewijzen zijn:

• Schriftelijke stukken (bv. Afgetekende bonnen leveringen materiaal, stukken uitgaande van klanten van de werkgever);
• foto’s;
• getuigenissen van collega’s, klanten van de werkgever, visitekaartjes;
• ondertekende uurroosters;
• faxen met opdrachten van het bedrijf aan de werknemer;

• ...

  Andere vormen van bewijs zijn:

  Bewijs door getuigen

  Getuigen kunnen eenvoudig een schriftelijke verklaring afleggen, liefst met volledige identificatie en telefoonnummer. Je kunt later in een procedure aan de rechter om een getuigenverhoor vragen. In principe moet er wel een begin van bewijs door geschrift zijn. Dat is elk geschreven document van degene tegen wie de vordering is ingesteld en waardoor het beweerde feit waarschijnlijk wordt. Als dat begin van bewijs door geschrift door overmacht of misdrijf er niet is, mag bewijs door getuigen ook. Uiteindelijk beslist de rechter of het getuigenbewijs toelaatbaar is.

  Vaststelling bij deurwaardersexploot

  Dit is een vaststelling ter plaatse gedaan door een gerechtsdeurwaarder. Je kunt zelf een deurwaarder gelasten om de vaststelling te doen. Dit bewijsmiddel kan soms een oplossing bieden, maar het heeft slechts beperkte bewijskracht omdat het is bekomen op vraag van één partij. Voor werknemers zonder papieren kan dit een alternatief zijn voor de controle van de Sociale inspectie. Het heeft niet dezelfde rechtsgrond, maar hier moet de politie niet tussenkomen .

  Bewijs door video- en geluidsopnames.

  Of de rechter dit als bewijs aanvaardt, hangt af van de omstandigheden. Soms vindt de rechter het een inbreuk op de privacy of vindt hij de opnames niet duidelijk genoeg. Camera’s staan soms opgesteld in de buurt van de plaats van arbeid (bv. een tankstation waar de werkgever regelmatig tankt en die de werknemer en werkgever samen in het firmavoertuig filmt).

  Let wel!
  In het arbeidsrecht werd filmen met een verborgen camera op een openbare weg of openbare plaats al verscheidene keren aanvaard.

  Conclusie:

  Maak bij het indienen van een klacht alle bewijzen over, ook al worden ze mogelijk niet gebruikt! Een bewijs kan het begin zijn van een ander onderzoek door het parket of door een onderzoeksrechter en mogelijk andere bewijzen opleveren.

  Wat kan de rechter doen als een partij vraagt om een bewijsmiddel voor te leggen?

  Hij kan beslissen in te gaan op een vraag. Daarvoor bekijkt hij of het gevorderde bewijs:

• rechtmatig is;

• opportuun is: dit betekent dat het nuttig is om tot een correcte uitspraak te komen.

  Hij kan oordelen dat hij over voldoende elementen beschikt en dat wachten op bijkomende bewijzen het proces nodeloos zou vertragen.

  Hij kan oordelen dat bepaalde bewijzen niet mogen blootgegeven worden omdat bijvoorbeeld de privacy van derden zou geschonden worden of omdat professionele geheimen publiek worden.

  Reacties

  
  
  

  

  ---

  Volgende hoofdstuk:
  Stap 3: maak een globale analyse op basis van de verzamelde informatie en formuleer een advies