Arbeidsrechten hebben geen grenzen

Collectif des Travailleurs Sans Statut Légal (CTSSL) en Collectif de Soutien aux Sans-Papiers (CSSP)

Land: Zwitserland
Soort organisatie: coalitie van vakbonden, politieke partijen, NGO’s en vrijwilligers (Collectif de Soutien) / zelforganisatie (Collectif des Travailleurs).
Aantal georganiseerde werknemers: CTSSL heeft een actief comité van een 5-tal leden, en bereikt via activiteiten zo’n 300 werknemers.
Aantal werknemers zonder papieren in de groep: 100%
Basis voor organisatie: onwettig verblijfstatuut en etnisch – culturele achtergrond (zie onder) – cantonale organisatie (Genève)
Afkomst van de werknemers: in de praktijk zijn de meeste werknemers bij CTSSL Latino – het CSSP verenigt ook wel andere organisaties (maar organiseert zelf geen werknemers)

Geschiedenis

Het CSSP is geboren in 2001 uit het initiatief van 2 NGO’s en de vakbond SIT. Ze vormden een coalitie van vrijwilligers en organisaties om mensen zonder papieren te ondersteunen. Binnen de Latinogemeenschap vormde zich een ander collectief, het Collectif des Travailleurs Sans Statut Légal (CTSSL). CTSSL was één van de belangrijke partners van het Collectif de soutien aux Sans-Papiers. Beide organisaties ontstonden in de internationale stad Genève: het overgrote deel van de betrokken werknemers werkt als huisbediende. Vrouwen zijn dan ook de dragende kracht van het CTSSL.

CTSSL en het CSSP maakten snel de analyse dat het probleem van de mensen zonder papieren in Genève vooral een probleem was van werknemersrechten. Er was een klasse van werknemers die geen rechten hadden omdat ze geen papieren hadden, en dat was de invalshoek van waaruit moest gewerkt worden. De slogan was ‘een werk, een vergunning’. Naast de cantonale vakbond SIT werd ook de huidige nationale vakbond UNIA gecontacteerd.

Er werden dossiers verzameld van werknemers die een regularisatie wilden aanvragen. Daarmee wilde CSSP aantonen hoe belangrijk de economische aanwezigheid van werknemers zonder papieren was in Genève. De dossiers werden ingediend bij de cantonale overheid van Genève en de federale Zwitserse regering (vanaf 2003). De vakbonden speelden hierbij een belangrijke rol.

Als een gevolg van die dossiers heeft de overheid in Genève een expertencommissie in het leven geroepen, een studie van de arbeidsmarkt besteld en een studie van de sector van de huishoudelijke diensten (2004). Er kwam een aanbeveling om 5600 huisbedienden te regulariseren in 2005, maar dat werd tot dusver niet gevolgd door de Zwitserse Federale regering.

Het CTSSL neemt, met steun van het CSSP, heel wat verschillende rollen op zich: het is een netwerk waarbinnen mensen elkaar kunnen steunen, er wordt aandacht besteed aan seksueel geweld, de problemen van jongeren, er wordt bemiddeld met hospitalen en sociale organisaties, enzovoort. Maar de belangrijkste doelstelling is toch regularisatie. Werknemersrechten worden vooral nagestreefd via regularisatie, en dan vooral regularisatie op basis van werk.

CTSSL gelooft niet echt dat werknemers in een irreguliere situatie hun rechten kunnen doen gelden. Maar de samenwerking met de vakbond zorgde wel voor een zekere bescherming tegen arrestaties bij acties en betogingen, en ook bij controles op de werkvloer. De arbeidsinspectie in Zwitserland is een tripartite aangelegenheid. Dat geeft de vakbonden de mogelijkheid om bij controles de belangen van de werknemers te beschermen.

Daarnaast waren het CTSSL en het CSSP grote voorstander van een dienstenchequesysteem, dat in 2004 in Genève werd ingevoerd. Het systeem vergemakkelijkt de administratieve verplichtingen en het betalen van sociale bijdragen voor werkgevers. Een strengere wet tegen werkgevers van werknemers zonder papieren in 2007 maakte het wel moeilijker om dit systeem te doen werken voor huispersoneel zonder wettig verblijf.

Sterke punten van de aanpak van het Collectif

• Net als bij OKIA/KIA wordt de link gelegd tussen een zelforganisatie en een coalitie van vrijwilligers en organisaties uit de Zwitserse maatschappij.
• De doorgedreven aandacht van CTSSL voor politieke analyse en vorming, op lokaal maar ook op globaal vlak. ‘We zijn niet het probleem, we zijn een deel van de oplossing’.
• De sterke netwerking, met vakbonden maar ook met andere sociale organisaties, maakte het CTSSL tot een slagkrachtige organisatie. Eén van de leden van CTSSL werd zelfs voorzitster van het vrouwencomité van de nationale vakbond.
• Door zich ‘werknemers zonder legale status’ te noemen konden ze veel meer steun krijgen, zeker bij de vakbonden, dan wanneer ze zich enkel mensen zonder papieren noemden.

• Door de brede steun kunnen werknemers zonder papieren met een geruster hart op straat komen dan vroeger, en is de situatie in Genève wat dat betreft beter dan elders in Zwitserland.

  Uitdagingen voor het CTSSL en het CSSP

• De werknemers zijn hoofdzakelijk van Latino-afkomst en de strategie van het CTSSL is ook volledig afgestemd op hun situatie. Maar door de link met het CSSP wordt dat wel enigszins overstegen.
• De relatie tussen CTSSL en CSSP liep wel niet altijd even vlot.

• De campagne voor regularisatie was niet succesvol, en de laatste jaren zijn er veel minder acties en manifestaties.

  Gelijkenissen en verschillen met de Belgische situatie

• Brussel is net als Genève een stad met veel internationale instellingen en een grote arbeidsmarkt voor huishoudelijke hulp, met heel wat werknemers zonder papieren. Op die arbeidsmarkt wordt er in België op dit moment echter weinig of niet georganiseerd.
• De dienstencheques in Genève zijn ook toegankelijk voor werknemers zonder papieren (de werkgever behoudt zijn verantwoordelijkheid om het werk aan te geven) en zijn niet zwaar gesubsidieerd door de staat zoals bij ons.

• Een argument van CSSP en CTSSL was dat het Zwitserse migratiebeleid discriminerend is, omdat werknemers uit de EER meer kansen krijgen op een arbeidskaart dan werknemers uit landen elders in de wereld. België is lid van de EU en heeft van daaruit de plicht om voorrang te geven aan EU-werknemers. Dat argument ligt bij ons dus een beetje anders.

  Referentiemateriaal

  www.sans-papiers.ch (klikken naar ‘Genève’)
  www.ccsi.ch

  Reacties

  
  
  

  

  ---

  Volgende hoofdstuk:
  Elixir-A